Τι ακριβώς είναι η μηχανική καινοτομία;
Και πότε θεωρείται τόσο επαναστατική ώστε να επηρεάσει την παγκόσμια βιομηχανία στο βαθμό που να αποτελέσει κεκτημένο και να υιοθετηθεί από όλους, δημιουργώντας μια νέα σχεδιαστική νοοτροπία;
FIAT 128 SL (1971)
Έχοντας πλέον στις τάξεις της την χρεοκοπημένη Lancia από το 1969, τον ορισμό της προοδευτικής σκέψης και του μηχανολογικού υπερσχεδιασμού, η Fiat ήταν ελεύθερη να χρησιμοποιήσει όλη την επιρροή και τις ιδέες της, για να ηγηθεί της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας, τουλάχιστον στα μοντέλα μαζικής παραγωγής. Η Ferrari θα παρείχε την αγωνιστική τεχνολογία όποτε ήταν απαραίτητο, η Lancia θα συνέχιζε να υπάρχει, αλλά με περιορισμούς στις νέες ιδέες και στο κόστος παραγωγής, και ο μόνος εγχώριος αντίπαλος παρέμενε η Alfa Romeo, η οποία όμως εστίαζε σε ακριβότερα μοντέλα. Φεύ, το τελευταίο φρούριο απέναντι στην παντοδυναμία του Τορίνο έμελλε να αλωθεί 16 χρόνια αργότερα…
Έχοντας δημιουργήσει την Autobianchi σαν ένα καλό πεδίο δοκιμών νέων ιδεών, οι οποίες αν αποτύγχαναν δεν θα πλήγωναν την εικόνα της, οι μηχανικοί της Fiat είχαν στα χέρια τους κάτι πρωτοποριακό κάτω από το καπό του Primula: μια νέα διάταξη κινητήρα-κιβωτίου, βασισμένη στην ιδέα του Αλέξανδρου Ισσιγώνη, αλλά εξελιγμένη στο βαθμό που θα μπορούσε να θεωρηθεί κάτι εντελώς νέο.
Morris Mini: A-Series, με τετρατάχυτο κιβώτιο
Η ιδιοφυΐα του Ισσιγώνη που έδωσε το Morris Minor και την εξέλιξή του, το Mini, είχε και τις όχι και τόσο εμπνευσμένες στιγμές της. Η εγκάρσια διάταξη του κινητήρα, επέτρεπε στους σχεδιαστές να εκμεταλλευτούν το υπόλοιπο 70% του αμαξώματος για χώρο επιβατών και αποσκευών. Παράλληλα, οι συμπαγείς διαστάσεις των μηχανικών μερών εγγυόντουσαν μικρές εξωτερικές διαστάσεις και δυσανάλογα μεγάλο εσωτερικό. Το πρόβλημα ξεκίναγε με την τοποθέτηση του κιβωτίου ταχυτήτων. Όντας κάτω από τον κινητήρα, διαμοιραζόμενο το ίδιο λάδι που χρησιμοποιούσε ο κινητήρας για την λίπανσή του μέσου ενός κοινού κάρτερ, δημιουργούσε ζητήματα επαρκούς λίπανσης και ψύξης και για τις δύο μηχανικές μονάδες. Επιπλέον, ο μηχανισμός συνδεσμολογίας του επιλογέα με το κιβώτιο ήταν πρόχειρα σχεδιασμένος και αναξιόπιστος. Το ψυγείο νερού βρισκόταν δίπλα στον κινητήρα, πίσω από το φτερό, πράγμα που εμπόδιζε την επαρκή ψύξη με φρέσκο αέρα από τις εισαγωγές της μετόπης. Τέλος, η διάταξη ήταν άβολη στην επισκευή, και τις περισσότερες φορές, για να αλλαχτεί ο δίσκος του συμπλέκτη, έπρεπε να κατέβει η μηχανή.
Οι λύσεις αυτές είχαν υιοθετηθεί από την British Leyland, λόγω της ανησυχίας των προβλημάτων που θα προκαλούσε η χρήση άνισων ημιαξονίων. Με αυτό τον τρόπο, τα ημιαξόνια μετάδοσης ήταν ισομήκη, οπότε η στροφορμή και η ροπή μεταδιδόταν ισόποσα και στους δύο κινητήριους τροχούς.
Autobianchi Primula Coupe (1966)
Ο Dante Giacosa, σχεδιαστής του Topolino και του 500, μαζί με τον Aurelio Lampredi, ξεκίνησαν τον πειραματισμό από το 1964, στο όχι και τόσο σημαντικό Autobianchi Primula, λύνοντας εντέλει τα προβλήματα της νέας ιδέας. Ο κινητήρας εξακολουθούσε να είναι τοποθετημένος εγκάρσια, αλλά το κιβώτιο ήταν βιδωμένο πίσω του, όπως ακριβώς και στις διαμήκεις διατάξεις, με ξεχωριστή λίπανση και ανισομήκη ημιαξόνια. Το ψυγείο βρισκόταν ακριβώς πίσω από τη μάσκα, και ένας ηλεκτρικά ελεγχόμενος ανεμιστήρας ρύθμιζε τη θερμοκρασία. Με την εξέλιξη λύθηκαν τα προβλήματα της άνισης φθοράς των ελαστικών, των κραδασμών της μετάδοσης, και της ακούσιας υποστροφής.
FIAT 128 Berlina (1970)
Το 1970, το 128, βασισμένο στη διάταξη του Primula και εξοπλισμένο με ακόμη μια καινοτομία, τη χρήση ιμάντα χρονισμού εκκεντροφόρου αντί για καδένα, κέρδισε το βραβείο για το αυτοκίνητο της χρονιάς. Κατασκευασμένο σε ένα ολοκαίνουριο εργοστάσιο στη Rivalta, και χρησιμοποιώντας το διαφημιστικό κίνητρο ότι ο Enzo Ferrari το χρησιμοποιούσε ως καθημερινό αυτοκίνητο, εξελίχθηκε σε εμπορική επιτυχία, με πάνω από 3 εκατομμύρια πωλήσεις, κατασκευασμένο σε 7 χώρες μέχρι το 1985.
FIAT 128 Berlina Mk.2 (1976)
1 χρόνο μετά, το 1971, παρουσιάστηκε το 127, συνδυάζοντας όλα τα μηχανικά μέρη του 128 με περιορισμένες εξωτερικές διαστάσεις, και έμεινε στην ιστορία ως το πρώτο πραγματικό σύγχρονο supermini. Η επιτυχία του συνετέλεσε στην απόφαση του ανταγωνισμού να αναθεωρήσει τις πρακτικές του, και να υιοθετήσει την διάταξη των 127/128, δημιουργώντας τη σύγχρονη μηχανική νοοτροπία που συνεχίζει μέχρι και σήμερα στο 90% των αυτοκινήτων παραγωγής. Το μηχανικό σύνολο ήταν τόσο ευέλικτο, που προσαρμόστηκε για να τοποθετηθεί στο κέντρο του αμαξώματος, κινώντας τους πίσω τροχούς, με τη μορφή του Χ1/9, το 1972.
FIAT X1/9 (1972)
Ο στόχος για μηχανική απλότητα, αξιοπιστία και ευελιξία είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας νέας διάταξης η οποία άφησε το στίγμα της στην αυτοκινητοβιομηχανία. Κάθε νέο μοντέλο, ανεξαρτήτως μάρκας και προέλευσης, που αφήνει σήμερα τη γραμμή παραγωγής, και στα τεχνικά του χαρακτηριστικά αναφέρεται η εγκάρσια τοποθέτηση του κινητήρα, αποτίνει φόρο τιμής στα ταπεινά 127 και 128, που έβαλαν στο λεξικό για πρώτη φορά τον όρο “industry standard”.
Βασίλης Καρίκας
FIAT 128 1300SL (1973)
