Μια υπερμοντέρνα δεσποινίς μόλις 80 ετών…

1935-1937 ALFA 6C 2300 Tipo Aerodinamica Spider

1934. Ο Τεχνικός Διευθυντής της ALFA, και επικεφαλής της ALFA Corse, Vittorio Jano, βλέπει πως το μέλλον των αγωνιστικών αυτοκινήτων θα έχει τον κινητήρα τοποθετημένο στο κέντρο, για συγκέντρωση του βάρους ανάμεσα στο μετατρόχιο, όπως πρωτοέκανε η Auto Union. Αυτό βοηθούσε στην κατανομή, τη φθορά των ελαστικών, την οδική συμπεριφορά, και κυρίως, στην αεροδυναμική.

Η ALFA δεν διέθετε τεχνική εμπειρία στη σχεδίαση κεντρομήχανων πλαισίων, και σκόπευε να εξελίξει έναν δωδεκακύλινδρο αγωνιστικό κινητήρα, ο οποίος θα έμπαινε σε σασί διπλής χρήσης: εξακύλινδρο εν σειρά για έκδοση δρόμου, και V12 για αγωνιστική χρήση. Εφόσον το σχέδιο έπρεπε να μείνει άκρως απόρρητο, και με την Βιομηχανική κατασκοπεία να κάνει τα πρώτα της βήματα στο Μεσοπόλεμο, η απόφαση πάρθηκε: το αυτοκίνητο θα έπρεπε να σχεδιαστεί και να εξελιχθεί εκτός του Portello.

Εμπρός όψη. Τα φωτιστικά για πρώτη φορά ενσωματωμένα στο χαμηλό ρύγχος

Δύο αδέρφια, ο Oscar και ο Gino Jankovits, πολλά υποσχόμενοι φοιτητές στο Πολυτεχνείο του Τορίνο, Ούγγρικης καταγωγής (όπως και ο Jano – πραγματικό όνομα Viktor Janosz), με το μεγαλύτερο συνεργείο στο Fiume και βαθύ οικονομικό υπόβαθρο, δέχτηκαν με ενθουσιασμό την αποστολή, και ανέλαβαν τη χρηματοδότησή της, ενώ θα εργάζονταν προσωπικά, αξιοποιώντας τις γνώσεις και το ταλέντο τους.

Ο Jano προμήθευσε αρχικά έναν βελτιωμένο εξακύλινδρο εν σειρά από την 6C 2300, με τρία Weber 36D 04 και αριθμό σειράς 700316. Ο κινητήρας αυτός ήταν ο πιο τεχνικά προηγμένος της ALFA, με διπλούς εκκεντροφόρους επικεφαλής, καδένα χρονισμού, μαντεμένιο κορμό, αλουμινένια κυλινδροκεφαλή, και ξηρό κάρτερ. Οι Jankovits προσέθεσαν ισομήκεις εξαγωγές και διαφορετική εισαγωγή ψυχρού αέρα,για να αποφύγουν την απώλεια πίεσης.

Η ροική εξέλιξη της καλύπτρας είναι εμφανής

Ο Jano επίσης έστειλε ένα πλαίσιο τύπου σκάλας προσαρμοσμένο για τον επικείμενο 12κύλινδρο κινητήρα, προκειμένου οι μετατροπές και η προσαρμογή του 6κύλινδρου κινητήρα να γίνουν στο Fiume. Το πλαίσιο είχε χτυπημένο τον ίδιο αριθμό σειράς με τον κινητήρα, ήτοι 700316.  Όλα τα μηχανικά εξαρτήματα κατασκευάστηκαν στο Portello, σημαδεύτηκαν, χρονολογήθηκαν, και στάλθηκαν στους Jankovits για εκτενή δοκιμή. Κάθε κομμάτι ενισχύθηκε με γνώμονα τη χρήση του αυτοκινήτου σε πολύ υψηλές ταχύτητες, της τάξης των 250km/h, για διάρκεια πολλών ωρών. Το κιβώτιο ταχυτήτων ήταν 4 σχέσεων, με την καινοτομία της προεπιλογής των ταχυτήτων, για ευκολία στη χρήση και για πολύ γρήγορες αλλαγές. Ο συμπλέκτης ήταν υδραυλικός, και το διαφορικό, αν και αρχικά από την 2300, αντικαταστάθηκε με ένα από Lancia Lambda.

Πίσω όψη, με τα καλύμματα του κινητήρα ανοικτά

Ο αεροδυναμικός σχεδιασμός βασίστηκε στις αρχές του πρωτοπόρου (επίσης Ούγγρου) Paul Jaray, την ίδια εποχή με την Τσεχοσλοβάκικη Tatra. Επιλέχθηκε για πρώτη φορά η κεντρική θέση οδήγησης σε κεντρομήχανο αυτοκίνητο, για συμμετρική κατανομή του βάρους και μικρότερο άνοιγμα καμπίνας, ο οποίος θα περιόριζε την οπισθέλκουσα και θα αποκολλούσε περισσότερο τη ροή του αέρα. Όλες οι εισαγωγές για την ψύξη του κινητήρα τοποθετήθηκαν σε περιοχές υψηλής πίεσης, ενώ όλες οι εξαγωγές θερμού αέρα (ψύξη φρένων, κινητήρα) σε περιοχές χαμηλής πίεσης. Το ψυγείο τοποθετήθηκε οριζόντια εσωτερικά, δίνοντας τη δυνατότητα στη μάσκα να χαμηλώσει αρκετά, μειώνοντας την επιφάνεια πρόσπτωσης. Επίσης, τα φτερά ήταν ενσωματωμένα στο υπόλοιπο αμάξωμα, για ένα ενιαίο σχήμα με όσο το δυνατόν λιγότερες διακυμάνσεις στη ροή του αέρα. Φώτα, χειρολαβές και λοιπά αξεσουάρ ήταν ενσωματωμένα και αυτά στο σχήμα για τον ίδιο λόγο. Τέλος, το αμάξωμα σχεδιάστηκε και κάτω από το πάτωμα, με επίπεδες επιφάνειες, για δημιουργία αρνητικής άντωσης (πρώιμος όρος, εκείνη την εποχή η αεροδυναμική βασιζόταν περισσότερο σε εμπειρικά συμπεράσματα από πειραματισμούς σε αεροσύραγγες, παρά σε φυσικούς τύπους και αρχές). Η σχεδίαση έγινε από τον Oscar Jankovits.

Η κεντρική θέση οδήγησης

Η πέδηση του αυτοκινήτου γινόταν με τέσσερα ταμπούρα τύπου Duplex της Lockheed. Η καινοτομία ήταν στο διπλό κύκλωμα φρένων, με δύο δοχεία υγρών και δύο ξεχωριστές κεντρικές αντλίες. Ανάμεσα στα κυκλώματα σχεδιάστηκε και τοποθετήθηκε μια πρώτη μορφή κατανεμητή, ο οποίος απέτρεπε το μπλοκάρισμα των τροχών σε φρενάρισμα πλήρους φορτίου, μεταβάλλοντας την κατανομή κατά το δοκούν, ένα πρώιμο ABS.

Οι αναρτήσεις ήταν οι πρώτες τύπου διπλών ψαλιδιών, με εγκάρσια φύλλα σούστας, διαμήκεις ράβδους στρέψης, υδραυλικά αμορτισέρ και ακτινικούς βραχίονες. Οι ζάντες ήταν ακτινωτές 18 ιντσών, με αγωνιστικά cross-ply ελαστικά.

Η κατασκευή και η εξέλιξη έγινε εξ’ ολοκλήρου στο Fiume, χωρίς να υπολογιστεί το κόστους, από το 1935 έως το 1937. Ο αγωνιστικός κινητήρας V12 των 430 ίππων μπορούσε να τοποθετηθεί στο αυτοκίνητο, καθιστώντας το έναν δυνατό αντίπαλο απέναντι στις Mercedes Benz και Auto Union, αλλά το όλο project διεκόπη απότομα το 1937, με την απόλυση του Jano από την ALFA, οπότε και ο κινητήρας δεν ήταν πλέον προσβάσιμος.

Οι Jankovits μετέτρεψαν το αγωνιστικό πρωτότυπο για χρήση στο δρόμο, προσθέτοντας μεγαλύτερο ανεμοθώρακα, θέρμανση και προφυλακτήρες. Το αυτοκίνητο διατήρησε τους αριθμούς κυκλοφορίας και τα χαρτιά ιδιοκτησίας, και παρέμεινε στην οικογένεια Jankovits. Το αυτοκίνητο δεν μπορούσε να εμφανιστεί δημοσίως, λόγω της μυστικότητας που το περιέβαλλε, και του γεγονότος ότι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν προ των Πυλών. Έμεινε κρυμμένο στο συνεργείο των Jankovits κατά τη διάρκεια του πολέμου, μέχρι και τα Χριστούγεννα του 1946.

Στο Goodwood FoS το 2010

Στις 25/12/1946, ο Gino οδήγησε στο όριο την Spider περνώντας το οδόφραγμα των Σοβιετικών, προς την Ιταλία. Οι φρουροί πυροβόλησαν το αυτοκίνητο, αλλά λόγω του χαμηλού του ύψους, αστόχησαν. Οι σφαίρες όμως χτύπησαν τα πίσω λάστιχα, τα οποία προκάλεσαν ζημιές στα φτερά. Η οικογένεια χρειαζόταν χρήματα άμεσα, και ο μόνος τρόπος ήταν να πωληθεί το αυτοκίνητο σε έναν ΑγγλοΑμερικανό αξιωματικό. Η πώληση έγινε, και έκτοτε το αυτοκίνητο χάθηκε για περίπου 20 χρόνια, μέχρι να εμφανιστεί στην Αγγλία. Ο ιστορικός Luigi Fusi, που είχε δουλέψει μαζί με τον Jano στην ALFA εκείνη την εποχή, αναγνώρισε την Spider το 1978, και προσπάθησε να το αγοράσει για το μουσείο στο Arese. Η προσπάθεια απέτυχε, αλλά εντέλει η Aerospider επέστρεψε στην Ιταλία, 40 χρόνια μετά την κατασκευή της, για να αναπαλαιωθεί στην αγωνιστική μορφή για την οποία σχεδιάστηκε.

Συνοψίζοντας, η Tipo Aerodinamica Spider ήταν από τα πιο σημαντικά προπολεμικά αυτοκίνητα, για τις παρακάτω καινοτομίες:

• Το πρώτο υπεραυτοκίνητο με μοντέρνα μέθοδο σχεδίασης και αεροδυναμική
• Το πρώτο αυτοκίνητο με κεντρική θέση οδήγησης και κινητήρα στο κέντρο, για χαμηλό και συγκεντρωμένο κέντρο βάρους
• Το πρώτο αυτοκίνητο που σχεδιάστηκε με τις αεροδυναμικές αρχές της αποκόλλησης ροής και αρνητικής άντωσης
• Το πρώτο αυτοκίνητο παραγωγής με διπλό κύκλωμα φρένων και ισοσταθμιστή κατανομής για αποτροπή μπλοκαρίσματος τροχών
• Το πρώτο αυτοκίνητο με υδραυλικό συμπλέκτη
• Το πρώτο αυτοκίνητο σε ελαστικά παρεμβύσματα στην ανάρτηση (silent blocks)
• Το πρώτο αυτοκίνητο με οριζόντια τοποθετημένο ψυγείο για χαμηλό ρύγχος
• Το πρώτο αυτοκίνητο με ισομήκεις εξαγωγές και εισαγωγή κρύου πεπιεσμένου αέρα
• Το πρώτο αυτοκίνητο με κιβώτιο ταχυτήτων με προεπιλογή
• Το πρώτο αυτοκίνητο με πρόνοια για εισαγωγές και εξαγωγές αέριων μαζών σε περιοχές χαμηλής και υψηλής πίεσης

Ο 6C 2300 κινητήρας, βελτιωμένος από τους Jankovits

Περιττό να αναφερθεί εδώ πώς πολλές από τις καινοτομίες πήραν δεκαετίες για να αφομοιωθούν από την παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία, και να γίνουν εντέλει κοινός τόπος σε αυτοκίνητα παραγωγής, ή σε υπεραυτοκίνητα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ferrari 365P του 1966, η οποία υιοθέτησε την κεντρική θέση οδήγησης 30 χρόνια μετά…

Και ήταν μόνο κατά το ήμισυ ALFA Romeo…

Βασίλης Καρίκας