Όταν η Scuderia απείλησε πραγματικά(?) να εγκαταλείψει την F1

Όσοι θυμούνται την εποχή ας κάνουν ένα άλμα πίσω στο χρόνο, οι υπόλοιποι ας τη φανταστούν με βάση τις διηγήσεις των γωνιών τους… Είμαστε στις αρχές του 1985, στα κασετόφωνα ακούμε Money for nothing των Dire Straits, της μόδας είναι η παρμανάντ και οι βάτες, η Ferrari βγάζει την εξωφρενική Testarossa και Πρωταθλητής στην Formula 1 είναι ο Alain Prost με McLaren, όταν η Scuderia διανύει εξ αιτίας εμμονής του Enzo με τα Turbo της KKK, άλλη μια, μέτρια σεζόν με μόλις δύο νίκες δια χειρός Michele Alboreto.

H τότε FISA, υπό την προεδρία του Jean-Marie Balestre, αλλά και ο μονίμως διαπλεκόμενος Bernie Ecclestone της FOCA, προωθούσαν σημαντικές αλλαγές στους κανονισμούς, με την επερχόμενη ακύρωση των κινητήρων Turbo και την αντικατάσταση τους με ατμοσφαιρικούς V8 3.5 λίτρων. Αυτό ήταν αντίθετο με την αρχική συμφωνία FISA-κατασκευαστών που προέβλεπε την συνέχιση των κινητήρων Turbo για τα επόμενα 5 χρόνια, αλλά με μειωμένο κυβισμό στα 1.2 λίτρα, ώστε να μειωθούν οι εξωπραγματικές ιπποδυνάμεις.

Η κίνηση αυτή δεν άρεσε καθόλου στον Enzo Ferrari για τρεις λόγους:
Πρώτον, είχε ξοδέψει ήδη ένα σεβαστό ποσό για την εξέλιξη ενός νέου 4κύλινδρου Turbo 1.2 λίτρων, θυσιάζοντας πόρους από την εξέλιξη του V6 που έτρεχε εκείνη τη περίοδο.
Δεύτερον, αν έπρεπε να επιστρέψουν σε ατμοσφαιρικούς κινητήρες ήθελε να το κάνει με τον παραδοσιακό του V12 και δεν δεχόταν καμία άλλη επιλογή.
Τρίτον, δεν ανεχόταν την επίδειξη δύναμης του Balestre και την επιδεικτική αγνόησή των θέσεων της Ferrari.

Η σχέση FIA-FISA και Scuderia Ferrari ήταν τεταμένη και δεν ήθελε πολύ να σπάσει εντελώς.

Στο κάδρο μπαίνουν οι ΗΠΑ, εδώ και κάποια χρόνια η κορυφαία αγορά της Ferrari, όπου το τοπικό πρωτάθλημα CART (Championship Auto Racing Teams) είναι στο απόγειο της δόξας του. Στο Πρωτάθλημα-σημαία των ΗΠΑ, με τις 300.000+ θετών σε κάθε αγώνα, συμμετέχουν κορυφαίοι πιλότοι και το τεχνικό επίπεδο των ομάδων είναι αντίστοιχο με της F1, ενώ σημαντικοί Οίκοι προτίθενται να δηλώσουν συμμετοχή, είτε σαν κατασκευαστές σασί (Lotus), είτε σαν προμηθευτές κινητήρων (Alfa Romeo, Porsche, Honda). Επίσης η συνεχώς αυξανόμενη δημοτικότητα του πρωταθλήματος, αλλά κι οι υψηλές αμοιβές των πλούσιων χορηγών, προσελκύει αρκετούς πιλότους που παύουν να βλέπουν τους αγώνες στις ΗΠΑ ως ένα καλό εφάπαξ αλλά απεναντίας αντιμετωπίζουν την μετακίνηση τους εκεί ως ένα θετικό επόμενο βήμα στη καριέρα τους.

O Enzo Ferrari, εμφανώς δυσαρεστημένος από την πορεία που έπαιρνε η Formula 1, άρχισε να επεξεργάζεται αρκετά σοβαρά την προοπτική να εγκαταλείψει την Κορωνίδα του μηχανοκίνητου αθλητισμού για χάρη της Αμερικανίδας σαγηνεύτρας.
‘Διαρροές’ προς τον ειδικό τύπο επαληθευόταν από την παρουσία υψηλόβαθμων τεχνικών της Scuderia σε πολλούς αγώνες του Πρωταθλήματος CART όπου, σαν ‘καλεσμένοι’ της Goodyear, παρατηρούσαν την οργάνωση αλλά και τη λειτουργία των ομάδων.

Η Ferrari είχε στείλει τον Marco Piccinini, τότε Αγωνιστικό Διευθυντή της Scuderia, τον Ιούλιο του 1985 στην Ινδιανάπολη για να έρθει σε επαφή με τη Διοίκηση του CART και να μάθει τον τρόπο οργάνωσης των ομάδων. Καταλυτικό ρόλο έπαιξε η Goodyear, καθώς ήταν ο αποκλειστικός προμηθευτής ελαστικών του CART και παράλληλα προμήθευε την Scuderia Ferrari στην F1. Ο Piccinini ζήτησε από τον Leo Mehl της Goodyear να του υποδείξει ένα αξιόπιστο συνεργάτη ώστε να προετοιμαστεί σοβαρά για το νέο εγχείρημα, και ο Αμερικανός κατασκευαστής ελαστικών τον συμβούλεψε να συνεργαστεί με τον Jim Trueman, ιδιοκτήτη της TrueSports, που έτρεχε με σασί March.
Η πρώτη επαφή έγινε από τον ίδιο τον Mehl ο οποίος και κανόνισε ώστε ένα μήνα αργότερα να επισκεφθεί την Αμερικανική ομάδα ο Piero Lardi-Ferrari, γιος του Enzo και σημερινός κάτοχος του 10% της Ferrari. Εκεί ο Piero Ferrari γνώρισε τον Bobby Rahal, οδηγό της TrueSports και νικητής του Indy 500 της επόμενης χρονιάς, και τον υπεύθυνο μηχανολόγο της March, κάποιον κύριο ονόματι …Adrian Newey. Αφού αποκόμισε θετικότατες εντυπώσεις τους κάλεσε στην Ιταλία, μαζί με το μονοθέσιο τους, για να προχωρήσει η συνεργασία τους.

O Rahal θυμάται την εποχή εκείνη και λέει:

‘…Η πρώτη επαφή έγινε μες τη μέση της σεζόν και πήγα εκεί (στην Ιταλία) για να δοκιμές το Σεπτέμβριο, όταν η χρονιά δεν είχε ακόμα τελειώσει. Εγώ και ο Michele Alboreto δοκιμάσουμε την March-Cosworth στο Fiorano. Αντέγραψαν τα πάντα και προσπαθήσαμε να πείσουμε τον Adrian Newey να μετακομίσει στο Maranello ώστε να σχεδιάσει το Indycar τους, δεν γνωρίζαμε όμως ότι η March τον είχε ήδη αναθέσει σε άλλη ομάδα για την επόμενη σεζόν…‘

Η TrueSports τελικά άφησε την March 85G, που ήταν ήδη βαμμένη στο εμβληματικό Rosso Corsa, στην Ιταλία για να συνεχίσει τις δοκιμές με τον Alboreto στο τιμόνι προτού αποσυναρμολογηθεί προσεκτικά για να μελετηθεί η μεθοδολογία κατασκευής της.

ο Michele Alboreto δοκιμάζει την March-Cosworth το 1986

Στο μεταξύ, και αφού ο Newey ήταν δεσμευμένος από συμβόλαιο να αναλάβει την ομάδα CART Kraco για το 1986, η Ferrari ανέθεσε στον Αυστριακό Gustav Brunner να σχεδιάσει το νέο μονοθέσιο CART παράλληλα με το μονοθέσιο F1. Επίσης η Ferrari επωφελήθηκε από το ότι ανήκε στο Gruppo FIAT και δανείστηκε από την Lancia τον κινητήρα V8 2.6 λίτρων με δύο υπερσυμπιεστές, που απέδιδε ανάλογα με την ρύθμιση από 680 μέχρι περίπου 1.000 ίππους, αφού συμπτωματικά ο κινητήρας αυτός μπορούσε να πληροί, με ελάχιστες αλλαγές, τις προδιαγραφές του CART.

Η Lancia LC2 ‘δάνεισε’ τον κινητήρα της στη Ferrari 637 ‘Indy’

Οι πληροφορίες αυτές σχολιαζόταν από την αυλή του Jean-Marie Balestre ως μία ‘καλοσχεδιασμένη φάρσα‘ που σκοπό είχε να εκβιάσει την FISA, κάτι το οποίο, πάντα σύμφωνα με τους αυλικούς, ο Enzo Ferrari δεν θα πετύχαινε. Τότε όμως ήρθε μια δήλωση από τον ίδια την Scuderia Ferrari που έκανε τα πράγματα να φαίνονται σοβαρά και τον Balestre να αμφισβητεί την νίκη του σε αυτή τη μονομαχία:

‘Οι ειδήσεις που αφορούν την πιθανότητα της Ferrari να εγκαταλείψει την Formula 1 για να τρέξει στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι όντως βάσιμες. Εδώ και κάποιο καιρό η Ferrari έχει μια ομάδα που μελετά την δυνατότητα συμμετοχής στην Ινδιανάπολη και στο Πρωτάθλημα CART.
Σε περίπτωση που στην Formula 1 δεν εγγυηθούν επαρκώς, και για τρία χρόνια, οι τεχνικοί κανόνες που συμφωνήθηκαν με τη Συμφωνία Ομόνοιας η Ομάδα Ferrari (σε συμφωνία με τους προμηθευτές και για να υποστηρίξει την παρουσία της στις ΗΠΑ) θα καταστήσει λειτουργικό το πρόγραμμα αυτό.‘

Και μετά από λίγο, στο περιθώριο του GP της Μεγάλης Βρετανίας, ο Piero Lardi-Ferrari απάντησε ως εξής σε μια ερώτηση δημοσιογράφου για το όλο θέμα:

‘Αν συνεχίσουμε στην Formula 1, το πιθανότερο είναι να μην ασχοληθούμε με οτιδήποτε άλλο. Αλλά συζητάμε την πιθανότητα να τρέξουμε στο CART για να δείξουμε ότι δεν πρέπει να είμαστε υποχρεωτικά και στην F1 για πάντα. Θέλουμε να μείνουμε, αλλά μόνο αν οι τεχνικοί κανονισμοί παραμείνουν όπως συμφωνήσαμε. Καμία αλλαγή. Έχουμε κάνει τεράστια επένδυση στα ηλεκτρονικά, και δεν βλέπουμε το λόγο να τιμωρηθούμε από μια ξαφνική αλλαγή κανονισμών. Ούτε θεωρούμε σκόπιμο να γίνονται αλλαγές για λόγους οικονομίας. Η F1 είναι η κορυφή του μηχανοκίνητου αθλητισμού και δεν πρέπει να περιορίζεται με αυτό το τρόπο. Αν πάμε στην Ινδιανάπολη, ασφαλώς και θα κατασκευάσουμε το δικό μας μονοθέσιο, αλλά το πιθανότερο είναι να τρέχει με κάποια Αμερικανική συνεργασία. Αρχικά νομίζουμε ότι ο κατάλληλος κινητήρας είναι ο V8 που χρησιμοποιεί η Lancia αυτή τη  στιγμή. Μετά θα σχεδιάσουμε ένα κινητήρα αποκλειστικά για το CART‘

Ο Gustav Brunner κατασκεύασε ένα πολύ όμορφο μονοθέσιο, την Ferrari 637 ‘Indy’. Το σασί του ήταν πολύ χαμηλό και φαρδύ, αρκετά πιο χαμηλό από της March. o Αυστριακός μηχανολόγος δήλωσε ότι έβρισκε το ρύγχος της Williams FW09 πολύ λειτουργικό, καθώς καθοδηγούσε τον αέρα στα πλαϊνά αντί απλώς να το σπρώχνει προς τα επάνω, και γι’αυτό το λόγο εμπνεύστηκε για την 637 από τα Αγγλικά μονοθέσια. Το μονοθέσιο ‘Indy’ από το ρύγχος μέχρι το κοπκιτ είχε αρκετά κοινά στοιχεία με την F1/87 που είχε σχεδιάσει ο Brunner για την επερχόμενη σεζόν της F1 ενώ το πίσω μέρος και το πλαίσιο είχαν διαφορές λόγω των κανονισμών και της χωρητικότητας του ρεζερβουάρ καυσίμου.
H Ferrari προχώρησε σε εκτεταμένες αλλαγές στον κινητήρα 268 της Lancia LC2 (που …προερχόταν από τη Ferrari, αλλά είχε εξελιχθεί από την Abarth με τετραβάλβιδη κεφαλή και Turbo) για να μπορεί να λειτουργεί με Μεθανόλη και τον μετονόμασε σε 034. Ο κινητήρας ήταν πρωτοποριακός για την κατηγορία CART αφού το μονό, πλέον, Turbo ήταν τοποθετημένο χαμηλά πίσω, πάνω από το κιβώτιο ταχυτήτων ενώ οι εξαγωγές ήταν στο εσωτερικό το V.

Ο κινητήρας 034

Η Scuderia Ferrrari όμως, είχε φροντίσει να χρησιμοποιεί κατά το δοκούν την μυστικοπάθεια αλλά και τις, ηθελημένες, διαρροές στον τύπο για το τι γινόταν στο Maranello. Η ομάδα που είχε στηθεί γύρο από το σχέδιο του Brunner διέθετε πρωτοκλασάτα στελέχη: ο Harvey Postlethwaithe θα ήταν ο Διευθυντής του όλου εγχειρήματος και Αρχιμηχανικός θα ήταν ο Antonio Bellentani μαζί με τους Colombini και Gualmini, ενώ ο Marchetti θα ήταν υπεύθυνος για την μετάδοση. Ακόμα και εντός της Ferrari οι υπόλοιποι εργαζόμενοι δεν ήξεραν τι ακριβώς έκανε η ομάδα ‘Indy‘ και αυτό οδήγησε να φουντώσουν οι φήμες αλλά και να μεγαλώνει η αμφιβολία στην έδρα της FISA.
Το παιχνίδι εντυπώσεων συνεχίστηκε όταν ο γραμματέας του Enzo Ferrari, ο Franco Gozzi, έβαλε να τραβήξουν μια φωτογραφία που απεικονίζει τον ίδιο μαζί με τον Brunner και μέλη της ‘ομάδας Indy‘ πίσω από την 637, αυτή ‘διέρρευσε’ τεχνηέντως στον τύπο και έτσι η όλη ιστορία άρχισε να παίρνει σοβαρή υπόσταση.

H φωτογραφία που διέρρευσε ο Franco Gozzi

Οι φήμες έλεγαν πως η TrueSports θα ήταν η ‘ανάδοχος’ της εισόδου της Scuderia στο Πρωτάθλημα CART και οι οδηγοί της ομάδος θα ήταν οι Bobby Rahal και Andrea De Cesaris. Άλλωστε οι απαραίτητοι χορηγοί ήταν έτοιμοι και το budget εξασφαλισμένο, αφού FIAT, PPG, Goodyear και Marlboro υποστήριξαν την προσπάθεια από την αρχή.
Μάλιστα, όταν η TrueSports κέρδισε με τον Bobby Rahal τα 500 Μίλια της Ινδιανάπολης του 1986, ο Jim Trueman άρχισε να πιέζει περισσότερο τη Ferrari καθώς η όρεξη των χορηγών είχε γιγαντωθεί και η προοπτική να κατεβάσει κοινή ομάδα με τη Scuderia στα ‘Indy‘ είχε γίνει πολύ ελκυστική.

O 034 τοποθετημένος στο πίσω μέρος της 637

Το καλοκαίρι του 1986 η Ferrari 637 με τον κινητήρα 034 ήταν επιτέλους έτοιμη και ο Michele Alboreto έκανε εκτεταμένες δοκιμές στο Fiorano όπου, με το καλημέρα, πέτυχε χρόνους ισάξιους με αυτούς της March που οδήγησε την προηγούμενη χρονιά.
Η Ferrari 637 έδειχνε πως με λίγη ακόμα εξέλιξη θα ήταν σοβαρός διεκδικητής στο CART και οι tifosi άρχισαν ήδη να κάνουν όνειρα για κατάκτηση της νίκης στο φημισμένο Indy 500, αγώνα που ο ίδιος ο Enzo είχε δηλώσει πολλάκις πως ‘έλειπε’ από την τροπαιοθήκη του.
Οι φήμες αυτές ενισχύθηκαν από το γεγονός πως ο Bobby Rahal αρνήθηκε πρόταση της Lola-Haas για συμμετοχή σε ομάδα F1 για να είναι διαθέσιμος ‘αλλού’ για το 1987…

Το περιοδικό ROMBO κάνει λόγο για συμμετοχή της Ferrari στο CART

Ο μύθος λέει πως κάπου στα μέσα του 1986 η FISA αποφάσισε να στείλει μια μυστική αποστολή στο Maranello για να ξεσκεπάσει το ‘bluff‘, όπως έλεγε ο Balestre, και να πείσουν τον Enzo να δεχτεί ότι η Formula 1 θα προχωρούσε σε θεσμοθέτηση των ατμοσφαιρικών V8.
Ο Enzo, που ήταν μανούλα στη χειραγώγηση ανθρώπων και καταστάσεων, δέχτηκε την αντιπροσωπεία σε ένα γραφείο που βρισκόταν πάνω από το τμήμα συναρμολόγησης των μονοθεσίων της F1.
Τότε, την ώρα που οι αντιπρόσωποι της FIA-FISA ανέφεραν με στόμφο το απίθανο της συμμετοχής της Ferrari στο CART, ένας αγωνιστικός κινητήρας πήρε εμπρός με εκκωφαντικό θόρυβο και οι μηχανικοί έσπρωξαν στο προαύλιο την 637. Ο Enzo τότε τους είπε ότι είναι απολύτως σοβαρός και ότι το αυτοκίνητο είναι 100% έτοιμο, αν δεν του επέτρεπαν να τρέξει με ατμοσφαιρικό V12, η αποχώρηση του από την F1 απείχε μονάχα μέχρι την επόμενη συνέντευξη τύπου…

Τα νέα έφτασαν αμέσως στο γραφείο του Balestre και η άτακτη υποχώρηση της σκληρού Γάλλου ήταν γεγονός.

Το αν αυτή η ιστορία στέκει η όχι,  δεν θα το μάθει κανείς καθώς αποτελεί ένα ακόμα επεισόδιο του θρύλου Enzo Ferrari, αλλά γεγονός είναι πως οι κανονισμοί άλλαξαν άρδην και η FISA δεσμεύτηκε για την επαναφορά ατμοσφαιρικών κινητήρων 3.5 λίτρων χωρίς περιορισμό κυλινδρισμού και διάταξης, και η Ferrari αποσύρθηκε από την συμμετοχή της στο Αμερικανικό Πρωτάθλημα CART.

Η αλήθεια ίσως να βρίσκεται κάπου στη μέση πάντως, αφού στις 24 Σεπτεμβρίου του 1986 η Scuderia Ferrari παρουσίασε σε συνέντευξη τύπου την προσθήκη στην ομάδα του Gerhard Berger και του John Barnard. Ο Enzo Ferrari έκανε μεγάλες υποχωρήσεις για χάρη του Barnard, όχι μόνο σε μισθολογικό επίπεδο, αλλά κυρίως στην μεταφορά εξουσιών αφού ο Barnard θα ήταν ο απόλυτος άρχοντας όσων αφορά το Αγωνιστικό Τμήμα Formula 1 αλλά φτάνοντας μέχρι στο να επιτρέψει στον Άγγλο μηχανολόγο να εργάζεται εξ αποστάσεως στην Μ.Βρετανία, κάτι ανήκουστο για τον γέρο Enzo.

Στις πρώτες του δηλώσεις ο John Barnard έλεγε πως θα παρατηρούσε προσεκτικά το μονοθέσιο του 1987 προτού σχεδιάσει εξ αρχής ένα νέο για το 1988, επίσης είχε θέσει ως στόχο την αναδιοργάνωση της Ομάδας F1 και την παύση κάθε άλλης δραστηριότητας, άρα και του εγχειρήματος Indy, μέχρι η Ferrari να επιστρέψει στην κορυφή της Formula 1.

Επίσης η νέα Συμφωνία Ομόνοιας μεταξύ ομάδων και FIA-FISA υπογράφηκε στο Maranello το Μάρτιο του 1987 όπου ήταν παρόντες και οι Balestre και Ecclestone. Στην ομιλία του ο Balestre αποκάλεσε τον Enzo Ferrari ως τον ‘Πάπα της Formula 1‘ και του απέμεινε μια αναμνηστική πλακέτα για την προσφορά του στα 70 χρόνια αγωνιστικής παρουσίας και 40 στο τιμόνι της Ferrari.

Bernie Ecclestone, Jean Marie Balestre και ο Enzo Ferrari μαζί με τον γιο του Piero, πίσω τους ο Franco Gozzi (αρχείο F.Gozzi)

Πολλοί λένε πως όλη η προσπάθεια του Ferrari με την 637 ‘Indy’ ήταν μονάχα ένας τρόπος για να εκβιάσει η Scuderia την FIA-FISA και να του επιτρέψουν να τρέξει με τους αγαπημένους του V12, αλλά η αλήθεια είναι πως το σχέδιο παραήταν προχωρημένο για να είναι ένας απλός μοχλός πίεσης.
Κοιτώντας προσεκτικά τα στοιχεία, αυτός ο ισχυρισμός κρίνεται ως υπερβολικά απλοϊκός και άδικος για την δουλειά που έκανε ο Brunner. Σε μια εποχή που η Formula 1 ακρίβαινε μέρα με τη μέρα, η Ferrari ξόδεψε αρκετά εκατομμύρια δολάρια για τον σχεδιασμό και την κατασκευή της 637, επίσης η TrueSports έστειλε εν μέσω της σεζόν οδηγό και αυτοκίνητο στην άλλη άκρη του Ατλαντικού για δοκιμές. Ο Bobby Rahal δήλωσε πως είχε εντυπωσιαστεί από την δέσμευση της Ferrari και από τον επαγγελματισμό της προσέγγισης των ανθρώπων της Scuderia όταν είχε βρεθεί στο Fiorano. Οι Ιταλοί, μάλιστα, είχαν μπει στον κόπο να παραγγείλουν για την 637  αρκετά ελαστικά από την Goodyear, με γόμα κατάλληλη για το σιρκουί του Fiorano, πολλά περισσότερα από αυτά που θα χρειαζόντουσαν για μία η δύο sessions δοκιμών…

Ο ίδιος ο Piero Ferrari δήλωσε μετά από χρόνια πως ο πατέρας του ήταν πολύ σοβαρός για το CART και ότι σκεφτόταν πραγματικά να φύγει από την Formula 1, καθώς ήταν πολύ δυσαρεστημένος από τις εξελίξεις.

Ο κόσμος των αγώνων έμεινε με την απορία του τι θα γινόταν αν η Ferrari εμπλεκόταν σοβαρά στο πρωτάθλημα CART και αν θα μπορούσε όντως να διεκδικήσει την νίκη στα 500 μίλια της Ινδιανάπολης.
Πάντως η 637 δεν έμεινε άπραγη αφού τη ΄δανείστηκε΄η Alfa Romeo, οι τεχνικοί της οποίας την έβαψαν σε λευκό χρώμα και στο πίσω μέρος της τοποθέτησαν τον δικό τους, και εντελώς άσχετο με της Ferrari, κινητήρα για να δοκιμαστεί εν όψει της συμμετοχής της Alfa Corse στο CART, αλλά με αυτό θα ασχοληθούμε μια άλλη φορά.

H Ferrari 637 στο brickyard

Τελικά η Ferrari 637 συνδέθηκε πάλι με τον κινητήρα 034, επέστρεψε στο γνωστό κόκκινο χρώμα των μονοθεσίων του Maranello και εκτέθηκε στην Galleria, δίπλα στο πρωτότυπο κινητήρα turbo 1.2 λίτρων που αποτέλεσε κατά κάποιο τρόπο και την αφορμή για τη δημιουργία της.

Το πολυπόθητο ταξίδι στις ΗΠΑ έγινε το 1994, όταν η 637 φωτογραφήθηκε στο brickyard και μετά εκτέθηκε για αρκετό καιρό στο Hall of Fame των Indycars για να την ονειρευτούν οι Αμερικανοί fans των αγώνων να κόβει πρώτη το νήμα του Indy 500.

Νίκος Κουμπής

Πηγές: www.motorsportretro.com, 8w.forix.com, www.modelfoxbrianza.it, προσωπικό αρχείο