Z

Η σειρά παραγωγής 105/115 συνίστατο σε πολλά μοντέλα, ετερόκλητα σε σχεδιασμό και δυναμική, μια και ήταν σχεδιασμένα από διαφορετικούς οίκους, με μόνη τη Giulia να είναι αμιγές προϊόν του Portello (μετέπειτα Arese), Η γκάμα στα 1300cc στα τέλη του ’60 περιείχε Spider, GT Junior και Giulia, καλύπτοντας σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες της αγοράς, κάτι που αποδεικνυόταν από την επιτυχημένη εμπορική πορεία των μοντέλων. Εντούτοις, το εμπορικό τμήμα της εταιρείας ανακάλυψε ένα κενό της αγοράς το οποίο μπορούσε να γεμίσει με ακόμη ένα νέο μοντέλο, πάντοτε βασισμένο στο πλαίσιο και τα μηχανικά μέρη των 105. Ένα μικρό σε διαστάσεις και προσιτό μοντέλο, με μοναδικό σχεδιασμό, πρακτικό για αποσκευές, απευθυνόμενο σε «νεανικό» κοινό, το οποίο έψαχνε κάτι εντελώς διαφορετικό από τα μικρά GT της αγοράς έως τότε.

Με αυτό το σκεπτικό, ο τότε CEO της ALFA Giuseppe Luranghi επισκέφτηκε το περίπτερο του Zagato στο Σαλόνι του Τορίνο το 1967, για ένα νέο μοντέλο, με αυστηρά καθορισμένες προδιαγραφές:

• Καθαρός σχεδιασμός ούτως ώστε να μειωθεί δραστικά η αεροδυναμική αντίσταση.
• Μικρές εξωτερικές διαστάσεις για βελτίωση της οδικής συμπεριφοράς.
• Ελαφριά κατασκευή που ευνοούσε το sport κράτημα, με αυξημένη ακαμψία μέσου των στρατηγικά τοποθετημένων ενισχύσεων του αμαξώματος
• Πρωτοποριακός σχεδιασμός ο οποίος να διαφοροποιεί το μοντέλο από τα υφιστάμενα (Spider – Pininfarina, GT – Bertone)

Η επιλογή του Zagato από την ALFA ήταν ιδανική, μια και αυτές οι 4 προδιαγραφές αποτελούσαν τους ακρογωνιαίους λίθους από την ίδρυση του Οίκου το 1919.

Η καθορισμένη μορφή, με τις τελικές λεπτομέρειες πρός αναθεώρηση

Το 1968, τα πρώτα σχέδια του Ercole Spada πάνω στο πλαίσιο της Spider 1300 παρουσιάστηκαν, και εξαρχής υιοθετούσαν πλήρως το σκεπτικό: μια σχεδόν άρτια σφήνα, με εμφανείς επιρροές από τα προηγούμενα πρωτότυπα του ιδίου, όπως το Rover 2000 TCZ, η Lancia Flavia SuperSport και το Volvo 2000 GTZ, αν και κατά γενική ομολογία το σχέδιο για την ALFA ήταν το πιο ώριμο αρμονικά.

Όργανα ελέγχου από την Spider 1600, ταμπλό δομικό κομμάτι του πλαισίου

Μερικές καινοτομίες ενίσχυαν την πρωτοτυπία του σχήματος. Η ουρά σταματούσε απότομα, βάσει των θεωριών του Kamm, για βελτίωση της οπισθέλκουσας, με ενσωματωμένη αεροτομή, παρόμοια με το σχήμα των ΤΖ, και αρκετό χώρο για να στεγάζει τον ηλεκτροϋδραυλικό μηχανισμό ανοίγματος του πίσω κρυστάλλου, ο οποίος προσέφερε καλύτερο εξαερισμό της καμπίνας, χωρίς να επιτρέπει τα καυσαέρια να εισέλθουν σε αυτήν. Εμπρός, εντύπωση έκανε η απουσία χρωμίου και προφυλακτήρα (η ανοξείδωτη φάσα είναι στην ουσία μια υπερμεγέθης βάση για την πινακίδα κυκλοφορίας), και κυρίως το ενιαίο διάφανο Perspex κάλυμμα των φωτιστικών, με τις κάθετες γρίλιες εισαγωγής. Η απουσία προφυλακτήρων ήταν ένα βήμα πίσω, καθότι καθιστούσαν το αυτοκίνητο εξαιρετικά ευάλωτο σε μικροσυγκρούσεις.

Πίσω όψη, με φωτιστικά από την 1750 Berlina, χωρίς προφυλακτήρα

Τον Ιούλιο του 1968, το εξ ολοκλήρου αλουμινένιο πρωτότυπο παραδόθηκε στο Arese για δοκιμές, και μέχρι το Σαλόνι του Τορίνο της ίδιας χρονιάς, η παραγωγή είχε ξεκινήσει, με τα πρώτα 208 κομμάτια να είναι έτοιμα μέχρι το Δεκέμβριο. Οι πωλήσεις ξεκίνησαν επίσημα το Φεβρουάριο του 1970.

Διαφανές Perspex κάλυμμα φωτιστικών, με 7 κάθετες γρίλιες εισαγωγής

Με τη λακωνική νομεκλατούρα Junior Z (105.93), η παραγωγή σταμάτησε στις 1108 μονάδες το 1972, ένα πενιχρό νούμερο συγκρινόμενο με τις πωλήσεις των GT Junior ή ακόμη και Spider.

Το Νοέμβριο του 1972 παρουσιάστηκε ο αντικαταστάτης, η Giulia 1600Z (115.24), βασισμένη πάλι σε πλαίσιο της Spider, αλλά αυτή τη φορά από την Coda Tronca. Ο κινητήρας αναβαθμίστηκε στα 1570cc από τα 1290cc της Junior Z, με τις κάτωθι διαφοροποιήσεις:

• Νέος ενιαίος εμπρόσθιος ανοξείδωτος προφυλακτήρας
• Νέο διπλό κύκλωμα φρένων χωρίς υποβοήθηση, και κρεμαστά πεντάλ
• Διαφορετικό ξύλινο τιμόνι με 3 ακτίνες, από την Giulia Super 1600
• Βιδωτό ταμπλό σε αντικατάσταση του stress item των Junior Z
• 10 εκ. μεγαλύτερο μήκος πίσω από τους οπίσθιους τροχούς
• Διαφορετική διαμόρφωση πίσω πατώματος, με το δοχείο καυσίμων στην αριστερή πλευρά, κατά τα πρότυπα των Spider (η Junior Z ήταν το μόνο μοντέλο της σειράς 105/115 μαζί με τη Montreal, με το δοχείο καυσίμων στη δεξιά πλευρά, αν και δεν μοιράζονται το ίδιο μεταξύ τους)
• Νέος οπίσθιος προφυλακτήρας, με εσοχή για τη νέα εξαγωγή
• Νέα οπίσθια φωτιστικά από την 2000 Berlina (η Junior Z χρησιμοποιούσε φωτιστικά από την 1750 Berlina)
• Ηλεκτρικά θερμαινόμενο πίσω κρύσταλλο

Από την παρουσίαση της 1600Ζ, το Νοέμβριο του 1972

Η παραγωγή της Giulia 1600Z ολοκληρώθηκε το 1975 (μαζί με σχεδόν όλη τη σειρά 105/115), με μόλις 402 μονάδες.

Μοναδική σχεδίαση, με αλουμινένιο φύλλο στην κεντρική κονσόλα

Οι βασικοί λόγοι για την εμπορική αποτυχία του μοντέλου μπορούν να συνοψιστούν σε 3 σημεία:

• Η τιμή αγοράς, η οποία εξαρτιόταν άμεσα από το κόστος παραγωγής, το οποίο ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Τα αυτοκίνητα κατασκευάζονταν αρχικά σε ειδικά jig στο εργοστάσιο του Maggiora στο Τορίνο. Τα ολοκληρωμένα πλαίσια στη συνέχεια μεταφέρονταν στο Arese, όπου και ασταρώνονταν, για να μεταφερθούν εκ νέου στο Terrazzano di Rho, για την τελική βαφή και τη συναρμολόγηση. Ως εκ τούτου, η τιμή της Junior Z ήταν η 3^η ακριβότερη στον τιμοκατάλογο της ALFA για το 1972, φθηνότερη μόνο από τη Montreal και τη GTA 1300 Junior, απέχοντας παρασάγγης από τις αρχικές εκτιμήσεις περί ενός προσιτού αυτοκινήτου για νεαρότερα στρώματα αγοραστών.
• Το σχήμα του αυτοκινήτου ήταν κάτι πρωτόγνωρο για την εποχή, και τις περισσότερες φορές δεν συνάδει με τις προτιμήσεις του κοινού (όπως πολύ συχνά συμβαίνει με σχέδια του Zagato), κάτι το οποίο ανατράπηκε με την πάροδο του χρόνου. Το αποτέλεσμα όμως είναι ότι απέτρεψε τις πωλήσεις.
• Η σχεδόν μηδενική προώθηση του μοντέλου από την ALFA, η οποία δεν έκανε καμία διαφημιστική καμπάνια για την Junior Z, ούτε παραχώρησε αυτοκίνητα σε μεγάλα περιοδικά για δοκιμές, ιδιαίτερα στη Γερμανία. Επιπλέον, ενώ οι Giulietta SZ, TZ και TZ2 ήταν πολύ επιτυχημένα αγωνιστικά, και βασίζονταν σε αυτές τις επιτυχίες για αυξημένες πωλήσεις, η Junior Z δεν είχε να επιδείξει κάποιο παλμαρέ σε αγώνες, με αποτέλεσμα να μείνει στο περιθώριο των πολύ επιτυχημένων GTA Junior, GTAm και της επερχόμενης 116 Alfetta GT.

Νέοι προφυλακτήρες, μετακίνηση του δοχείου καυσίμων στα αριστερά

Στο δια ταύτα, λόγω της εξαιρετικά περιορισμένης παραγωγής, σπανιότητας και ιδιαιτερότητας, οι Junior Z και 1600Z χαίρουν απήχησης από συλλέκτες σήμερα, με πολύ υψηλές τιμές μεταπώλησης, πλησιάζοντας ή και ξεπερνώντας τις πιο επιθυμητές 1750 GTV και Giulia Sprint GTV. Η αναπαλαίωση τους είναι εξαιρετικά δύσκολη, λόγω της μηδενικής διαθεσιμότητας ανταλλακτικών φανοποιϊας, τα οποία είναι μοναδικά για τη σειρά, των διακοσμητικών εξαρτημάτων, και της αυξημένης οξείδωσης που προέκυψε από την ανύπαρκτη αντισκωριακή προστασία κατά τη βαφή των αμαξωμάτων στις εγκαταστάσεις του Zagato.

Η 1600Ζ με τον ομόσταυλο μεγάλο ανταγωνιστή, την Lancia Fulvia Sport Zagato

Παρ’ όλα αυτά, η αρχική σχεδιαστική ιδέα αναβιώθηκε 13 χρόνια αργότερα, με πολύ σωστότερο και επιτυχημένο τρόπο από τη Honda, και το πρώτο Ballade CR-X (EC1/AF/AE532) του 1983. Εξάλλου, ο σχεδιαστής του CRX είναι ευτυχής κάτοχος μιας Junior Z…

Βασίλης Καρίκας